Από την Κορίνα Χατζηπαναγιωτίδου
Πολιτιστική Διαχειρίστρια
MSc-MBA
Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος, η 19η Μαΐου είναι ημέρα μνήμης. Ημέρα μνήμης για την Γενοκτονία των Ποντίων από τους Τούρκους (N. 2193/1994).
Από τον 17ο αιώνα μ.Χ στην Τουρκία είχαν ξεκινήσει οι διωγμοί και ο εκτουρκισμός των Ελλήνων του Πόντου και της Μ.Ασίας. Όμως, από το 1914 έως το 1922 δόθηκε εντολή από τον Κεμάλ στα ανώτερα στελέχη της τούρκικης κυβέρνησης να προβεί ο στρατός στον αφανισμό των Ελλήνων που ζούσαν στον Πόντο, με το πρόσχημα πως αυτό θα ήταν το καλύτερο για την ασφάλεια του κράτους τους. Σιγά σιγά μεθοδεύτηκε η εξολόθρευση των Ελλήνων. Για παράδειγμα, τους επέβαλαν να εργάζονται υπό εξοντωτικές συνθήκες και ταυτόχρονα τους στέρησαν το δικαίωμα στο φαγητό και στο νερό. Οι περισσότεροι πέθαιναν από κακουχίες και αρρώστιες. Βέβαια, όποιοι τολμούσαν να αντισταθούν, δολοφονούνταν, βασανίζονταν και απαγχονίζονταν.
Οι θηριωδίες αυξάνονταν όλο και περισσότερο με το πέρασμα του χρόνου, με αποτέλεσμα πολλοί από τον ελληνικό πληθυσμού του Πόντου, να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και να γίνουν πρόσφυγες στην Ελλάδα, στην Ρωσία και σε άλλες χώρες.
Οι κτηνωδίες των Τούρκων, που πραγματοποιούνται ύστερα από εντολή του Κεμάλ, φέρνουν την κορύφωση του δράματος.
Το 1919 ο συνολικός αριθμός των θυμάτων Ποντίων ανέρχεται τους 400.000 (Αγτζίδης,2009).
Η 19η Μαΐου ορίστηκε ως η μέρα μνήμης του τεράστιου αυτού εγκλήματος, το οποίο χαρακτηρίζουμε ως «Έγκλημα κατά της ανθρωπότητας».
Αναντίρρητα, το τραυματικό γεγονός της γενοκτονίας παρέμεινε χαραγμένο για πάντα στην ψυχή όσων το βίωσαν. Σαν τραύμα όμως πέρασε στη μνήμη των νεωτέρων και διαμόρφωσε τη συλλογική μνήμη των Ποντίων, η οποία αποδείχτηκε πολύ ισχυρή ( Le Goff, 1998). Όπως πολύ ισχυρή κατορθώθηκε, μέσα απ’ αυτή, να διαμορφωθεί η σύγχρονη ποντιακή ταυτότητα. Οι Πόντιοι, αν και διασκορπισμένοι πλέον σε διάφορα σημεία της Ελλάδας και του εξωτερικού, κατάφεραν να συγκροτήσουν και να μεταδώσουν την συλλογική μνήμη και ταυτότητα (Κόκκινος, Λεμονίδου, & Αγτζίδης, 2010).
Θα αποτελούσε παράληψη μην τονίσουμε τον καθοριστικό ρολό των ποντιακών συλλόγων, σ’ αυτή την κατεύθυνση. Πράγματι, οι πρώτοι οργανωμένοι ποντιακοί φορείς, οι οποίοι είχαν διασώσει γλωσσικό, λαογραφικό και ιστορικό υλικό εμφανίστηκαν το 1940. Σημαντικό εργαλείο για την διατήρηση του υλικού τους, αποτέλεσε η προφορική εξιστόρηση (Charlotte,2011).
Τα επιμέρους στοιχεία της πολιτιστικής ταυτότητας των Ποντίων είναι η ποντιακή μουσική, ο χορός, τα ήθη και τα έθιμά τους, η διατροφή και η ποντιακή κουζίνα. Κυρίως όμως η προσφυγική ιδιότητα, η οποία απέκτησε συνεκτικό ρόλο. Μόνο με αυτόν τον τρόπο η ποντιακή ταυτότητα συνεχίστηκε να υπάρχει αναλλοίωτη και να μεταδίδεται στις επόμενες γενιές (Κοντοσόπουλου,1994 ∙Χαραλαμπίδης& Φωτιάδης,1991).
19 Μαΐου. Μία τέτοια μέρα, ας μην ξεχάσουμε τους πρόσφυγες προγόνους μας.
«Καμίαν κι ανασπαλώ σε»
«Την πατρίδα μ' έχασα»
Α.Βασιλειάδης & Γ. Κουρτίδης
Στίχοι: Χρήστος Αντωνιάδης
Μουσική: Κώστας Σιαμίδης
Έργα Τέχνης για την Γενοκτονία των Ποντίων
Βιβλιογραφία
N. 2193/1994. Ανακτήθηκε στις 16/5/2019
Αγτζίδης, Βλ. (2009). Έλληνες του Πόντου. Οι ακρότητες του τουρκικού εθνικισμού (Τόμος Α΄ & Β΄). Αθήνα: Σκάι Βιβλίο.
Le Goff, J. (1998). Ιστορία και Μνήμη. Αθήνα: Εκδόσεις Νεφέλη.
Κόκκινος, Γ., Λεμονίδου, Ε. & Αγτζίδης, Βλ. (2010). Το τραύμα και οι πολιτικές της μνήμης. Αθήνα: Εκδόσεις Ταξιδευτής.
Charlotte F. (2011). Oral History. Cyprus: Historical Dialogue and Research Group
Κοντοσόπουλος, Γ. (1994). Διάλεκτοι και Ιδιώματα της Νέας Ελληνικής. Εικονογραφημένη Ιστορία, Πάπυρος-Πρες, τεύχη αρ. 133-154.
Χαραλαμπίδης, Μ. & Φωτιάδης, Κ. (1991). Πόντιοι: Δικαίωμα στη Μνήμη. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Αδελφών Κυριακίδη.